- 19 mei 2025
Ham-sur-Meuse - Tunnel (565 meter)
Direct na de Franse grens wordt met het tunneltje van Ham een lus van acht kilometer in de Maas afgesneden. Het is één van de smallere tunnels in Frankrijk, er loopt geen jaagpad doorheen en er is geen verlichting. Direct voor en na de tunnel twee vrij diepe sluisjes met een verval van 3 meter 30. Hier zijn normaal gesproken sluiswachters aanwezig.
De doorvaarthoogte houdt niet over. Voor schepen met een stuurhut en een kruiplijn (hoogte) van 3 meter 50 verlaagt de sluiswachter op verzoek het waterpeil tussen beide sluizen met een halve meter. De diepgang van het schip zal dan niet veel meer dan 1 meter 40 mogen zijn (check!). Het verlaagde waterpeil is zichtbaar op de foto hierboven. Zelf voor verlichting zorgen!
Na de tunnel van Ham verandert het landschap van soms ruige rotsen in een zachtglooiende groene oase.
Ecluse 57 - Ham-sur-Meuse (47.5m x 5.5m)
De 40 sluizen over de 200 kilometer tot Verdun zijn beduidend groter dan de gebruikelijke Franse sluizen met een spitsenmaat van 39m x 5.05m. Na Ham zet je de sluizen zelf in werking met een afstandbediening die je bij de eerste Franse sluis (Givet) in ontvangst neemt. Bij die gelegenheid kun je ook verzoeken om het waterpeil in de tunnel te verlagen (VHF10 of tel. +33 3 2442 0157).
- 20 mei 2025
Les Dames de la Meuse - lateraalkanaal (km 47)
Sommige lastige stukken Maas worden afgesneden met een kanaal, een zogenaamd lateraalkanaal. Dat begint opvarend meestal met een sluis en eindigt met een (hoogwater) keersluis. Naast het kanaal bevindt zich dan de rivier met daarin een stuw. Deze stukken kanaal kunnen makkelijk dichtslibben. Vlak na (boven) de sluis bevindt zich soms een overloop van het kanaal naar de lager gelegen rivier, zoals op de foto hieronder. Door deze overloop open te zetten kan men het kanaal doorspoelen. En dat levert een forse stroming op kwamen we achter.
- 22 mei 2025
Ecluse 44 - Joigny (km 70)
Zo te zien is er sinds 1995 geen extreem hoog water meer geweest. Wellicht scheelt het dat de waterafvoer inmiddels is verbeterd en sinds 2010 alle oude Poirée naaldstuwen in de Maas zijn vervangen door moderne varianten. In 2011 en 2015 kwamen we de oude stuwen nog regelmatig tegen in de Franse Maas.
Naaldstuw in de Maas bij Orzy in 2011, inmiddels vervangen (locatie)
- 23 mei 2025
Ecluse 42 - Mézières, sluis en stuw (km 80)
Opvarend leveren de 18 sluizen sinds Givet het nodige klauterwerk op. Een enkele keer pikt een toevallig aanwezige sluiswachter een touwtje op met een haak, maar meestal moet je zelf omhoog om voor en achter een lus om een bolder te leggen. Soms wordt er vrij ruig geschut en dan kun je maar beter goed vast liggen. Verhaalkommen zijn er nauwelijks of niet bruikbaar. De sluis van Mézières, één van de diepere, heeft tegenwoordig twee glijbuizen. De sluizen zijn allemaal extra diep zodat ze ook bij hoogwater gebruikt kunnen blijven worden.
Sluis Mézières (circa 1890)
De sluis van Mézières snijdt een flinke lus in de Maas af. Kennelijk ging dat eerder met een tunnel dwars door de citadel, die in 1890 grotendeels is gesloopt, onder meer voor een nieuw afsnijdingskanaaltje met een kleine stuw naast de sluis. Wat overbleef verdween achter de sluiswachterswoning. Nog weer later werden er flatgebouwen tegen de restanten aangebouwd. Een historische sandwich. De sluis lijkt grotendeels hetzelfde te zijn gebleven.
- 25 mei 2025
De gewenste groene route naar Parijs (situatie 31 mei 2025)
Na Charleville-Mézières volgt al snel de afslag van de Maas naar het Canal des Ardennes (Pont-à-Bar). De mogelijkheden om een route uit te zetten in Frankrijk zijn de afgelopen jaren nogal beperkt geworden, zeker in de zomermaanden. Dat heeft vaak te maken met een combinatie van watergebrek, achterstallig onderhoud (baggeren/walbeschoeing) en mede hierdoor een explosieve groei van waterplanten. Vooral de kanalen waar vrijwel geen beroepsvaart meer komt slibben dicht. Met een diepgang van 1 meter 40 of meer, een grote waterverplaatsing of een open koelsysteem is het op die kanalen vragen om problemen.
Met name in het oosten van Frankrijk (Canal de la Meuse, Canal des Ardennes, Canal Marne au Rhin en Canal de Vosges) worden 's zomers regelmatig stremmingen voor onbepaalde tijd afgekondigd. En dat kan van het ene op het andere moment plaats vinden zo bleek de afgelopen weken weer. Sinds 22 mei is er bijvoorbeeld een stremming in het Canal de la Meuse ten noorden van Verdun vanwege een risico op kanaal(dijk)breuk (VNF bericht). Een manager van de VNF geeft aan dat de waterreserves voor het Canal des Voges (Canal de l'Est) door een droge winter zich nu al op het niveau van juli bevinden (bron). Het in 2021 heropende kanaal tussen de Samber en de Oise dat we in 2022 nog konden varen is nu langdurig beperkt door een paar kilometer waar slechts 80 centimeter water staat (VNF bericht). Ten zuiden van Parijs is het Canal du Centre voor langere tijd gesloten voor herstelwerkzaamheden (VNF bericht).
De waterwegbeheerder VNF wil de situatie nog wel eens te rooskleurig inschatten als het gaat om maximale diepgang en overlast door waterplanten. Toch is de NAVI-app van de VNF onmisbaar en vrij betrouwbaar wat betreft (acute) stremmingen. Als het gaat om daadwerkelijke diepgang en plantengroei is het raadzaam om mede-watergebruikers naar hun ervaringen te vragen.
Wij hebben vooral te maken met een stremming tot mogelijk 1 juli van het afsnijdingskanaal van de Marne bij Meaux vanwege reparatie van de stuw. Vandaar een omweg naar Parijs. Grote rivieren als de Oise, de Seine, de Yonne maar ook de Marne geven 's zomers doorgaans weinig problemen.
- 26 mei 2025
Pont-à-Bar, entree Canal des Ardennes (locatie)
De scheiding tussen twee waterwegen wordt van oudsher gemarkeerd met een denneboom. De staat van deze boom moet maar niet al te symbolisch opgevat worden. Na eerst nog 7 sluizen omhoog volgt al snel de afdaling de Ardennen uit. Het kanaal is aangelegd tussen 1823 en 1831, is 88 kilometer lang en telt 44 sluizen.
St-Aignan, 2 sluizen en een tunneltje (km 6) (locatie)
Ecluse La Cassine (km 17) (locatie)
- 27 mei 2025
Lac de Bairon, stuwmeer voor de watervoorziening van het Canal des Ardennes
Het Canal des Ardennes wordt op verschillende manieren van water voorzien. Door het riviertje de Bar en op het scheidingspand (hoogste punt) door het stuwmeer van Bairon. En dat stuwmeer bevat nu al weinig water. Het is dan ook de vraag of het kanaal de hele zomer open zal kunnen blijven. De werking van het stuwmeer wordt op dit informatiebord van de VNF uitgelegd. (locatie)
- 28-31 mei 2025
Sluis 20 - Neuville-Day (sluizentrap van Montgon)
De afdaling van de vallei van Montgon is fenomenaal. Met 27 sluizen in totaal tachtig meter naar beneden over een afstand van nog geen tien kilometer. Hooguit de sluizentrap van Fonséranes (Canal du Midi) is nog uitzonderlijker. Het stuk Canal des Ardennes van Pont-a-Bar tot Semuy (38km) behoort tot de allermooiste vaarwegen die we kennen. Met Neuville-Day als één van de mooiste afmeerplaatsen (locatie).
Op 12 juni 2018 is na hevig noodweer met veel neerslag sluis 21 ingestort. Doordat een beekje naast het kanaal was overgelopen in het kanaal is de grond rondom de sluis zodanig verzadigd geraakt dat er een grondverschuiving heeft plaats gevonden die de sluismuur en het bedieningshuisje hebben meegesleurd. Het heeft drie jaar geduurd voordat het Canal des Ardennes weer werd opengesteld. Meerdere sluizen zijn in die periode grondig gerenoveerd.
Het risico van verzadiging met water van de grond rondom de sluis is waarschijnlijk de reden dat alle sluizen van de sluizentrap direct na een opschutting weer naar beneden worden afgeschut. Tweehonderd jaar geleden werden sluismuren nog iets eenvoudiger geconstrueerd...
Vernieuwde sluis 21 - Neuville-Day
- 1 juni 2025
Splitsing Canal de Vouziers (rechts)
Beneden de sluizentrap bevindt zich de splitsing van het Canal des Ardennes en het doodlopende kanaal naar Vouziers, 12 km met vier sluizen waarvan dit de eerste is (sluis 4). Het kanaal is van belang geweest bij de wederopbouw van Vouziers, zowel na de eerste als de tweede wereldoorlog. Sinds het begin van dit millennium is het in onbruik geraakt en gesloten (locatie).
Canal de Vouziers - sluis 2 Vrizy
Langs het oude kanaal loopt een fraai fietspad (Voie Verte). Daarnaast een spoorlijntje met een tweetal stationnetjes. Eveneens buiten gebruik.
Voormalig station Vrizy-Vandy
Minoterie St. Paul aan de Aisne (Vouziers - sluis 1)
Het Canal de Vouziers en ook het vervolg van het Canal des Ardennes worden gevoed door de rivier de Aisne. In Vouziers staat bij sluis 1 deze prachtige korenwatermolen, later (stoom-)meelfabriek (minoterie). De Aisne wordt hier nog gestuwd met een ouderwetse Poirée naaldstuw (links). Na 1918 heeft de minoterie zijn functie verloren en diende het vooral als graanopslag (info). Vanaf de jaren '50 wordt het graan verzameld in grote silo's, waarvan er ook twee in Vouziers staan (meer info). Vanaf dat moment neemt de spitsenvaart een grote vlucht, evenals op de rest van het Canal des Ardennes. Met het grote aantal nieuwe silo's wordt de regio de graanschuur van Frankrijk.
- 2 juni 2025
Voie Verte boven sluis 9 Biermes (Rethel)
Langs bijna het gehele Canal des Ardennes is sinds een jaar de "Voie Verte" officieel opgeleverd, een fietspad dat de oude jaagpaden volgt. Dit pad is direct een succes getuige de vele fietsers, joggers en wandelaars die je overal ziet opduiken. Het is duidelijk dat het kanaal hierdoor een opwaardering heeft gekregen waardoor de vaarweg, de oevers en de directe omgeving weer beter onderhouden worden. Dit lijkt ook een gunstige ontwikkeling voor de toekomstige bevaarbaarheid. Het fietspad heeft bovendien als voordeel dat je makkelijker op plekken afmeert en de fiets pakt om boodschappen te doen. Zoals hier bijvoorbeeld, even buiten Rethel, een stadje waar wij niet persé in het centrum hoeven te liggen. Goed peilen, paar paaltjes stevig in de grond. Klaar.
- 3 juni 2025
Maaien tussen sluizen 12 en 13
Tussen Rethel en Asfeld bevindt zich tussen sluizen 12 en 13 een slecht stuk kanaal van 8 kilometer. Doordat de oever in beroerde staat verkeert en gaten vertoont, is het waterpeil ruim veertig centimeter lager gezet om verdere afkalving en lekkage/dijkbreuk te voorkomen. Hierdoor schieten de waterplanten omhoog en wordt het een beetje ploeteren om erdoor te komen. In het midden staat naar schatting ruim 1.40m water. Is het toeval dat net hier de Voie Verte nog ontbreekt ?
In het Maas-gedeelte van het Canal des Ardennes, direct na het tunneltje van St-Aignan (tussen sluizen 4 en 3) doet zich een soortgelijk probleem voor, met een vergelijkbare verlaging van het waterpeil, maar daar ontbreken de waterplanten (nog).
Slechte oever tussen sluizen 12 en 13
- 4 juni 2025
Graansilo van Asfeld
Kenmerkend voor het Aisne-gedeelte van het Canal des Ardennes zijn de silo's die opeens uit het niets in de wildernis omhoog schieten als machtige kathedralen. En vaak in bijzondere architectuur. De silo van Asfeld toont overeenkomst met een enorm kerkgebouw (locatie). Veel silo's zijn inmiddels niet meer in gebruik of afgebroken. Degenen die nog in gebruik zijn worden door vrachtwagens bediend. Voor de spitsenvaart is het hier vrijwel gedaan, helaas...
In april 2023 werd deze spits uit Maasbracht nog gespot bij de silo van Acy-Romance (Rethel). Foto van Facebook. (locatie)
- 5 juni 2025
Condé-sur-Suippe
Langs de rivieren de Aisne, de Maas en de Marne, die in het noordoosten van Frankrijk een soort natuurlijke barrière vormen, is in beide wereldoorlogen krankzinnig gevochten. Veel dorpen en stadjes zijn in die tijd volledig verwoest. Sommige kerken zijn tot twee keer toe kapot geschoten. In de jaren '50 zijn in deze omgeving nieuwe kerken regelmatig uit beton opgetrokken, niet alleen praktisch en goedkoop, het was ook een trend in de architectuur van die tijd. Condé-sur-Suippe ligt aan het Canal lateral à l'Aisne waarin het Canal des Ardennes bij Asfeld is overgegaan. De torenspits is uitgevoerd in beton...met gaten....
- 6 juni 2025
Berry-au-Bac - splitsing richting de Marne
De Aisne komt bij Compiègne uit in de rivier de Oise, die weer uitkomt in de Seine, westelijk van Parijs. Bij Berry-au-Bac bevindt zich de voor de beroepsvaart belangrijke afslag naar het zuiden, naar Reims en de rivier de Marne (de kortere route naar Parijs). Met deze vrij nieuwe draaistokken kan de keuze gemaakt worden. De sluis richting de Marne en de sluis rechtdoor naar de Oise liggen vlak bij elkaar. De sluiswachter van Berry-au-Bac is kennelijk wegbezuinigd.
Berry-au-Bac
Onder zeer eenvoudige omstandigheden wordt hier een schip ingekort. Het bassin (de wachthaven) van Berry-au-Bac is leeg, de fabriek is afgebroken. Dit is een braakliggend terrein. En dan doet niemand daar kennelijk moeilijk over. Het lijkt er op dat het mobiele scheepsreparatiebedrijfje Siméon hier nog twee keer een kraan moet laten komen. Of opbokken en een kar eronder...?